Monitorimi i pranisë së presë për rrëqebullin e Ballkanit
Programi për Rimëkëmbjen e Rrëqebullit të Ballkanit (BLRP) po vlerëson praninë e dhisë së egër (Rupicapra rupicapra balcanica) në disa rajone, për të kuptuar më mirë statusin e një prej llojeve më të rëndësishme të presë së rrëqebullit, në mënyrë që këto të dhëna të shërbejnë si bazë për hartimin e masave të synuara të ruajtjes.
© ERA
Rrëqebulli i Ballkanit ushqehet kryesisht me herbivorë si dhia e egër dhe kaprolli, por gjithashtu gjuan lepuj të egër, brejtës të ndryshëm dhe herë pas here edhe dhelprën. Mbijetesa e tij lidhet ngushtë me praninë e presë së përshtatshme dhe cilësinë e habitatit.
Në Maqedoninë e Veriut, censusi i dhisë së egër u zhvillua në malin Galichica më 30 tetor 2025. Ky masiv malor përfshin edhe Parkun Kombëtar të emëruar sipas tij dhe përfaqëson një zonë të rëndësishme për rrëqebullin në jugperëndim të vendit, pranë kufirit me Shqipërinë. Organizata partnere MES iu bashkua rojtarëve të parkut dhe anëtarëve të Shërbimit të Shpëtimit Malor për të kryer tre transekte që mbuluan pjesë nga ana e Ohrit dhe e Prespës. Gjatë vëzhgimeve u regjistruan vetëm 13 individë dhi të egra, që sipas rojtarëve është më pak se vlerësimi i tyre në terren. Përveç kësaj, MES, në bashkëpunim me rojtarët, zhvilloi monitorim më 11 nëntor 2025 në Zonën Shumëfunksionale Jasen, në veriperëndim të vendit. Gjatë pesë transekteve të mbuluara u regjistruan gjithsej 231 dhi të egra, duke përfshirë individë të rritur dhe të rinj. Kjo zonë ndodhet brenda habitatit të rrëqebullit të Ballkanit.
Në Kosovë, monitorimi po zhvillohet në tre zona: Bjeshkët e Nemuna, masivi i Gjeravicës dhe vargmali i Kopaonikut. Edhe pse vëzhgimet vijojnë, dhitë e egra janë konfirmuar tashmë në të tre rajonet, të cilat konsiderohen habitate potenciale ose zona ku prania e rrëqebullit është dokumentuar më parë.
Në Shqipëri, gjatë nëntorit 2025, PPNEA në bashkëpunim me Administratat Rajonale të Zonave të Mbrojtura të Korçës dhe Elbasanit, realizoi vëzhgime për dhinë e egër, në Parkun Kombëtar Prespë dhe Parkun Kombëtar Shebenik. Të dy zonat ndërkufitare janë shumë të rëndësishme për mbijetesën e rrëqebullit. Përgjatë dy transekteve kryesore të mbuluara këtë vit, nuk u vëzhgua asnjë individ. Një situatë e ngjashme u konstatua edhe në Parkun Kombëtar Shebenik, ku përgjatë një transekti nuk u regjistrua asnjë individ. Megjithatë, lloji mbetet i pranishëm në rajon; në fillim të vjeshtës të këtij viti, një operator turistik lokal dokumentoi një grup prej 15 individë dhi të egra në Parkun Kombëtar Shebenik, duke konfirmuar praninë e vazhdueshme të këtij lloji në rajon. PPNEA do të vijojë monitorimin në dhjetor 2025 në dy zona të tjera kyçe të riprodhimit të rrëqebullit: Parkun Natyror të Munellës dhe ekosistemin Polis–Valamarë. Përveç vëzhgimeve në terren, disa kamera–kurth me transmetim celular, të instaluara këtë vjeshtë në Alpet e Shqipërise, po sigurojnë të dhëna të vyera. Pajisjet kanë kapur shpesh imazhe të dhive të egra gjatë orëve të para të mëngjesit dhe pasdites. Fotografitë e fundit janë realizuar gjatë flokëve të para të dëborës të këtij viti.
Vlerësimi i gjendjes së presë është thelbësor për BLRP, pasi ndihmon në interpretimin e përdorimit të habitatit nga rrëqebulli dhe shërben si bazë për zhvillimin e masave afatgjata të konservimit.
